Türkiye’de diabetes mellitus epidemiyolojisinin zamana bağlı değişimi: Bir sistematik derleme ve meta-analiz
Mehmet Birhan Yılmaz1, Mustafa Kılıçkap2, Adnan Abacı3, Cem Barçın4, Fahri Bayram5, Doruk Karaaslan6, Hüseyin Göksülük2, Meral Kayıkçıoğlu7, Necla Özer8, Gültekin Süleymanlar9, Mahmut Şahin10, Lale Tokgözoğlu8, İlhan Satman111Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Sivas2Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara
3Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara
4Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara
5Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı, Kayseri
6Koç Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İstanbul
7Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İzmir
8Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara
9Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nefroloji Bilim Dalı, Antalya
10Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Samsun
11İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, İstanbul - TÜSEB Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü, İstanbul
Amaç: Diabetes mellitus (DM) ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Türkiye’de DM prevalansını bildiren çeşitli epidemiyolojik çalışmalar olmasına rağmen, bu çalışmaları bir bütün olarak inceleyen ve DM prevalansındaki geçici değişiklikleri değerlendiren bir meta-analiz veya sistematik derleme mevcut değildir. Bu meta-analizde, son 15 yılda yapılmış olan ve ülkemizde DM prevalansı hakkında bilgi veren çalışmalar incelenmiştir.
Yöntemler: Son 15 yılda Türkiye’de erişkin popülasyonda yapılan, Türkiye’yi örnekleyen veya örnekleme potansiyeli olan ve kardiyovasküler risk faktörlerini araştıran çalışmalar, Ovid Medline, Web of Science Core Collection ve ULAKBİM veri tabanlarında tarandı. Ek olarak Sağlık Bakanlığı ve ilgili meslek örgütlerinin web siteleri ek çalışmalar açısından incelendi. Bu çalışmalar yanlılık (bias) riski açısından yüksek ve düşük riskli olarak kategorize edildi. Düşük riskli çalışmaların meta-analizinde rastgele etkiler modeli (random effects model) kullanıldı. DM prevalansındaki zamansal değişimi değerlendirmek üzere meta-regresyon yapıldı.
Bulgular: DM prevalansı ile ilgili bilgi veren 8 çalışma (n=84656) bulundu. Bu çalışmaların dördü (n=56853) yanlılık riski düşük, dördü ise (n=27803) yanlılık riski yüksek olarak değerlendirildi. Yanlılık riski düşük çalışmalarla kıyaslandığında, yanlılık riski yüksek çalışmaların çok geniş bir aralıkta (%4 ile %15 arasında) prevalans dağılımı gösterdiği saptandı. Yanlılık riski düşük çalışmaların meta-analizinde DM kaba prevalansı tüm grupta %13.5 (%95 GA: %11.6-15.5), kadınlarda %14.2 (%95 GA: %12.3-16.2), erkeklerde ise %12.6 (%95 GA: %10.5-14.9) olarak hesaplandı. Yanlılık riski düşük çalışmaların meta-regresyon analizinde, çalışmalar arasındaki yaş ortalamaları farklılığının ve çalışmanın yapıldığı zamanın çalışmalar arası heterojeniteyi kısmen açıkladığı anlaşıldı (R2 değerleri sırasıyla %52 ve %78).
Sonuç: Bu meta-analizin sonuçları, DM’nin ülkemizde oldukça yaygın bir halk sağlığı sorunu olduğunu göstermektedir. Yakın tarihli çalışmaları geçmiş çalışmalarla kıyaslayarak DM sıklığının arttığını bildiren araştırmaların aksine, mevcut analizde-kısıtlılıklarına rağmen-DM sıklığında zaman içindeki artışın en azından sınırlandığı yönünde bulgular elde edilmiştir.
Temporal changes in the epidemiology of diabetes mellitus in Turkey: A systematic review and meta-analysis
Mehmet Birhan Yılmaz1, Mustafa Kılıçkap2, Adnan Abacı3, Cem Barçın4, Fahri Bayram5, Doruk Karaaslan6, Hüseyin Göksülük2, Meral Kayıkçıoğlu7, Necla Özer8, Gültekin Süleymanlar9, Mahmut Şahin10, Lale Tokgözoğlu8, İlhan Satman111Department of Cardiology, Cumhuriyet University Faculty of Medicine, Sivas, Turkey2Department of Cardiology, Faculty of Medicine, Ankara University, Ankara, Turkey
3Department of Cardiology, Gazi University Faculty of Medicine, Ankara, Turkey
4Department of Cardiology, Gülhane Training and Research Hospital, Ankara, Turkey
5Department of Endocrinology, Erciyes University Faculty of Medicine, Kayseri
6Koç University, Faculty of Medicine, Istanbul
7Department of Cardiology, Ege University Faculty of Medicine, İzmir, Turkey
8Department of Cardiology, Hacettepe University Faculty of Medicine, Ankara, Turkey
9Department of Nephrology, Akdeniz University Faculty of Medicine, Antalya, Turkey
10Department of Cardiology, Ondokuz Mayıs University Faculty of Medicine, Samsun, Turkey
11Department of Endocrinology and Metabolic Diseases, Department of Internal Medicine, Istanbul University, Istanbul Faculty of Medicine, Istanbul - TÜSEB Institute of Public Health and Chronic Diseases Turkey, Istanbul
Objective: Diabetes mellitus (DM) is a serious public health problem. Despite various epidemiological studies reporting prevalence of DM in Turkey, there is no meta-analysis or systematic review evaluating these studies as a whole and assessing temporal changes in the prevalence of DM. In this meta-analysis, the studies that have been conducted in the last 15 years and which provide information on the prevalence of DM in our country are examined.
Methods: Epidemiological studies on cardiovascular risk factors in adult Turkish population that had been conducted within the last 15 years and having the capacity of either representating or potentially representing the country, were searched through Ovid, Medline and Web of Science Core Collection the Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBIM) databases. Additionally, websites of Ministry of Health and related societies were investigated for additional studies. Random effects model was used in meta-analysis of low bias risk studies. Meta-regression was performed to evaluate the temporal change in DM prevalence.
Results: There were 8 studies which provided information with regard to DM prevalence (n=84656). Four of these studies (n=56853) had low bias risk and four had high bias risk (n=27803). When compared with low bias risk studies, those with high bias risk had very large variation of DM prevalence (between 4% to 15%). Meta-analysis of the low bias risk group yielded a crude DM prevalence of 13.5% (95% CI: 11.6-15.5%) in the whole group, 14.2% (95% CI: 12.3-16.2%) in females, 12.6% (95% CI: 10.5-14.9%) in males. In meta-regression analysis of low bias risk group, mean age difference among the studies and the time period in which the study was undertaken were partially able to explain the inter-study heterogeneity (R2 values were 52% and 78%).
Conclusion: This meta-analysis shows that DM is a highly prevalent public health problem in our country. Contrary to studies, which compare the recent studies with previous ones and report an increasing prevalence of DM, the present meta-analysis–despite its limitations-provides findings that the temporal increase of DM prevalence is at least paused over time. This situation underlines the need for new studies.
Sorumlu Yazar: Mehmet Birhan Yılmaz
| ARAÇLAR |
 Tam Metin PDF Yazdır Alıntıyı İndir RIS EndNote BibTex Medlars Procite Reference Manager E-Postala Paylaş Benzer makaleler Google Scholar |