Türk Toplumunda Koroner Risk Faktörü Olarak HDL-kolesterol: Öngördürücülüğü, Belirleyicileri ve İlişkileri

Onat, Altan; Hergenç, Gülay; Uzunlar, Bülent; Ceyhan, Köksal; Uyarel, Hüseyin; Yazıcı, Mehmet; Doğan, Yüksel; Özmay, Mehmet; Toprak, Sadık; Sansoy, Vedat

Altan Onat¹, Gülay Hergenç¹, Bülent Uzunlar¹, Köksal Ceyhan¹, Hüseyin Uyarel¹, Mehmet Yazıcı¹, Yüksel Doğan¹, Mehmet Özmay¹, Sadık Toprak¹, Vedat Sansoy¹

Türk Kardiyoloji Derneği, Yıldız T. Üni., S. Ersek Kalp-Damar Cerrahisi Merkezi, pazığ Devlet Hastanesi, İ.Baysal Ü. Tıp Fakültesi, I. U. Kardiyoloji Enstitüsü, Bakırköy Devlet Hastanesi, Adli Tıp Kurumu, Istanbul, Elazığ ve Düzce

Halkımızın kardiyovasküler risk profilinde en belirgin özelliğ i sayılabilecek serumda HDL-kolesterol (HDL-K) düzeyi dağılımı , diğer risk faktörleriyle ilişkileri, başlıca belirleyicileri ve koroner kalp hastalığı (KKH) olasılığıy· la ilişkisi, TEKHARF Çalışması 2001102 kolı01·tunu oluş· lllran yaklaşık 2350 yetişkinde kesitsel biçimde incelendi. Ayrıca, gelecekteki fatal ve fatal olmayan KKH'nı öngör· dürmedeki rolü, KKH tamsı alanların dışlanmiŞ olduğu TEKHARF 1997198 kahortunu yapan1137 erkek ve 1225 kodmda araştınldı. HDL-K genelde Reflotron cihazıyla kuru kimya yöntemiyle, 2001 yilmda çöktürmesiz direkt yöntenıle ölçüldü ve kolıortun %6'sm1 aşkın bir bölünıiin· de bir referans labo ratu va rında validasyonu yapılarak değerler ayar/andı . Ortalama yaşm 52±12 olduğu kesitsel incelemede, HDL-K ortalaması erkeklerde 38.0±10.0 mg/d/, kaclmlarda 45.3±11.3 mg/cl/ bulundu. Yaş i/er/e· clikçe HDL-K konsantrasyonlarında her iki cinsiyelle de hafif fakat anlamlı artış kaydedildi. HDL-K erkeklerin %64'ünde, kadmların %35.5'unda 40 mg/d/'dan düşüktii. HDL·K'ün trigisericl konsantrasyonlarıy/a ters ilişkisi on· dabir dilimlerinde belirgin biçimde ortaya Çiktı . Yaşı da içeren lineer regresyon yöntemiyle incelendiğinde, sigara içimi, bel çevresi, trigliserid, bedeni hareketsizlik, insiili· nin HDL-K'ü bastırclığı, alkol içmenin bu düzeyi artı rd1ğ1 an laşildı.HDL-K düzeyi ile C-reaktif protein değerleri ters ilişki içindeydi. Lineer regresyon modelinin eğimin · den lıesap/anmca, 1 standart sapmaya karşilik gelen aşağulaki farklar, HDL-K' de şu anlamlı (p<0.01) bağımsız etkilere eşlik etnıekteydi : 80 mg/d/ trigliserid için HDL· K'de 1.6 mg azalma,12 cm bel için HDL·K'de 1.33 nıglc/1 azalma, günde JO'dan fazla sigara· içme HDL-K'cle 3.16 nıgldl azalma, apo B'de 40 mg/d/ için HDL-K'de 2.76 mg/d/ azalma, 40 mg/d! total kolesterol için HDL-K'cle 3.3 mg/d/ artma. Haftada 1 alkollü içki içmeye HDL-K'de 3.5 mg/d/ artma eş lik ediyordu (p=0.064). Dört y1l takip/i prospektif incelemeyle ilgili /ojistik regres· yon analizinde, sisto/ik kan basmcı, sigara, total koleste· rol ve diyabetin de dahil olduğu on değişkenden bağ ımsız olarak HDL-K'ün nisbi riski erkeklerde 0.971 (p<0.02) olup kadm/arda 0.980 ile suıırda anlamlı idi. Her iki cinsiyet birlikte tu tulım ca, nisbi risk 0.975 bulunuyor (p<0.002), bu da, 12 mg/d/'lik HDL-K azalnıasımn (=1 Alı ndığı tarih: 9 Aralı k 2002, revizyon 24 Aralı k 2002 Yazışma adresi: Prof.Dr. A. Onat, Nisbetiye cad. 37/24, Etiler 80630 Istanbul Faks: (02 1 2) 351 4235 hazard ratio),fata/ ve fatal olmayan olay ihtimalini %36 oranı nda yükseltt iği aniamma geliyordu. Sonuç olarak, halkmıızın HDL-K düzeylerinin başlıca yaşam tam belirleyicilerinin bu düzeyierin diişükliiğündeki nisbi rolleri saptanmiştır. Şişnıanlığm yanıS/I·a, sigara içnıenin ve alkolden kaçınnıamn büyük boyutta HDL-K düşüklüğüne yol a çtığı görülmektedir. HDL-K düzeylerinin, gelecekteki KKH o/ay/01·1m öngördürme hususunda an· lanılı bir bağımsız değişkeni temsil elliği yargıs11ıa varılmıştır; ancak eldeki veriler bunu çok güçlü bir parametre olarak nitelendirmeye uygun görünmemektedir.

Anahtar Kelimeler:

The distribution of serum concentrations of HDLcholesterol (HDL-C), its correlation with other risk factors, its determinants and its association with coronary heart disease (CHD) likelihood was studied cross-sectionally in 2350 persons constituting the 2001/02 cohort of the Turkish Adult Risk Factor Study. Moreover, the prediction of future fatal and nonfatal CHD w as investigated in the 1 997/98 cohort comprising 2362 men and women free of CHD. HDL-C was generally measured with dry chemistry method using a Reflotron apparatus, but utilizing the direct method without precipitation in year 2001 and w as validated in over 6% of the cohort in a reference laboratory. Mean HDL-C was 38.0±10.0 and 45.3±1 1.3 mg/di in men and women, respectively, whose mean age was 52±12 years in the cross-sectional analysis. HDL-C levels were under 40 mg/di in 64% of men and in 35.5 of women. The inverse relationship between HDL-C and triglyceride concentrations was deınonstrated in increas ing deciles. In linear regression ınodels compris ing ll variables, smoking habit, waist circumference and physical inactivity suppressed HDL-C, whereas alcohol use was associated with elevation of this !eve!. The slope of the linear regression allowed following estimated independent changes (pKeywords: Epidemiology, HDL-cholesterol, coronary heart disease, risk factors, smoking, Turkish adults

Altan Onat, Gülay Hergenç, Bülent Uzunlar, Köksal Ceyhan, Hüseyin Uyarel, Mehmet Yazıcı, Yüksel Doğan, Mehmet Özmay, Sadık Toprak, Vedat Sansoy. Determinants of HDL-cholesterol and its Prediction of Coronary Disease Among Turks. . 2003; 31(1): 9-16