Türkiye’de koroner arter hastalığından ikincil korunmada cinsiyet etkisi var mıdır?

Duygu Koçyiğit¹, Lale Tokgözoğlu², Meral Meral Kayıkçıoğlu³, Servet Altay⁴, Sinan Aydoğdu⁵, Cem Barçın⁶, Cem Bostan⁷, Hüseyin Altuğ Çakmak⁸, Alp Burak Çatakoğlu⁹, Samim Emet¹⁰, Oktay Ergene¹¹, Ali Kemal Kalkan¹², Barış Kaya², Cansın Kaya¹³, Cihangir Kaymaz¹⁴, Nevrez Koylan¹⁵, Hakan Kültürsay³, Aytekin Oğuz¹⁶, Ebru Özpelit¹⁷, Serkan Ünlü¹⁸

¹Afyonkarahisar Dinar Devlet Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, Afyonkarahisar, Türkiye.
²Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.
³Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye.
⁴Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, İstanbul, Türkiye.
⁵Türkiye Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, Ankara, Türkiye.
⁶Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, Ankara, Türkiye.
⁷İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
⁸İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
⁹İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul
¹⁰İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
¹¹İzmir Kâtip Celebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye.
¹²İstanbul Mehmet Akif Ersoy Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, İstanbul, Türkiye.
¹³Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye.
¹⁴Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kardiyoloji Kliniği, İstanbul, Türkiye.
¹⁵Gebze Anadolu Sağlık Merkezi, Kardiyoloji Kliniği, İzmit, Türkiye.
¹⁶İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul, Türkiye.
¹⁷Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye.
¹⁸Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye

Amaç: Benzer risk profiline sahip erkekler ile kıyaslandığında, kadınlara farmakolojik tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve kardiyak rehabilitasyon açısından koruyucu önerilerde daha az bulunulduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, Türk popülasyonunda kardiyovasküler risk profili ve ikincil korunma ölçütleri üzerine cinsiyetin etkisinin araştırılması hedeflenmiştir.
Yöntemler: İstatistiksel analiz Türkiye’de 17 merkezden elde edilen EUROASPIRE-IV (European Action on Secondary and Primary Prevention - EA-IV) kesitsel araştırma verilerine dayanarak gerçekleştirildi. İlk veya tekrarlayan koroner olay (koroner arter baypas greft, perkütan koroner girişim, akut miyokart enfarktüsü ya da akut miyokart iskemisi) nedeniyle hastaneye yatırılan 18–80 yaş aralığındaki kadın ve erkek hastalar çalışma kapsamında incelendi.
Bulgular: Bu çalışmaya 88 kadın (%19.7) ve 358 erkek (%80.3) dahil edildi. İlk koroner olayda, kadınların daha yaşlı (p=0.003) ve daha az eğitimli (p<0.001) oldukları saptandı. Kadınlarda sigara içiciliğinin daha az (p<0.001), depresyon ve kaygı düzeylerinin daha yüksek (her ikisi p<0.001) olduğu görüldü. Koroner olaydan 6–36 ay sonra yapılan görüşmede, santral obezite (p<0.001) ve obezite (p=0.004) kadınlarda daha sık bulundu. LDL-K, HDL-K ve HbA1c düzeyleri kadın ve erkekler arasında benzerdi. Kadınlarda kan şekeri daha yüksek (p=0.003) ve hipertansiyon daha sık (p=0.001) idi. Koroner olay sonrası fiziksel aktivitede artış ya da kilo kaybı cinsiyetler arasında farklı bulunmadı. Antitrombosit ilaç, statin, beta bloker ya da ACEi/ARB kullanımı bakımından da cinsiyetler arasında anlamlı farklılığa rastlanmadı (p>0.05).
Sonuç: Benzer ilaç kullanım oranlarına rağmen, ideal vücut ağırlığı, açlık kan şekeri ve kan basıncı değerlerine ulaşma oranı kadınlarda daha düşük saptanmıştır. Bu bulgu, kadınlarda yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisine uyumun önemine vurgu yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Is there a gender gap in secondary prevention of coronary artery disease in Turkey?

¹Cardiology Clinics, Afyonkarahisar Dinar State Hospital, Afyonkarahisar, Turkey
²Department of Cardiology, Hacettepe University Faculty of Medicine, Ankara, Turkey
³Department of Cardiology, Ege University Faculty of Medicine, İzmir, Turkey
⁴Cardiology Clinics, Dr. Siyami Ersek Thoracic and Cardiovascular Surgery Training and Research Hospital, İstanbul, Turkey
⁵Cardiology Clinics, Türkiye Yüksek İhtisas Training and Research Hospital, Ankara, Turkey
⁶Cardiology Clinics, Gülhane Training and Research Hospital, Ankara, Turkey
⁷Department of Cardiology, Istanbul University Institute of Cardiology, Istanbul, Turkey.
⁸Department of Cardiology, Istanbul University Cerrahpasa Faculty of Medicine, Istanbul, Turkey.
⁹Department of Cardiology, İstinye University Faculty of Medicine, İstanbul, Turkey
¹⁰Department of Cardiology, Istanbul University Istanbul Faculty of Medicine, Istanbul, Turkey.
¹¹Department of Cardiology, Izmir Kâtip Celebi University Ataturk Training and Research Hospital, Izmir, Turkey.
¹²Cardiology Clinics, Istanbul Mehmet Akif Ersoy Thoracic and Cardiovascular Surgery Training and Research Hospital, Istanbul, Turkey.
¹³Department of Cardiology, Ankara University Faculty of Medicine, Ankara, Turkey.
¹⁴Cardiology Clinics, Kartal Kosuyolu Yuksek Ihtisas Training and Research Hospital, Istanbul, Turkey.
¹⁵Cardiology Clinics, Gebze Anadolu Medical Center, Izmit, Turkey.
¹⁶Internal Medicine Clinics, Istanbul Medeniyet University Goztepe Training and Research Hospital, Istanbul, Turkey.
¹⁷Department of Cardiology, Dokuz Eylul University Faculty of Medicine, Izmir, Turkey.
¹⁸Department of Cardiology, Gazi University Faculty of Medicine, Ankara, Turkey

Objective: It has been reported that women receive fewer preventive recommendations regarding pharmacological treatment, lifestyle modifications, and cardiac rehabilitation compared with men who have a similar risk profile. This study was an investigation of the impact of gender on cardiovascular risk profile and secondary prevention measures for coronary artery disease (CAD) in the Turkish population.
Methods: Statistical analyses were based on the European Action on Secondary and Primary Prevention through Intervention to Reduce Events (EUROASPIRE)-IV cross-sectional survey data obtained from 17 centers in Turkey. Male and female patients, aged 18 to 80 years, who were hospitalized for a first or recurrent coronary event (coronary artery bypass graft, percutaneous coronary intervention, acute myocardial infarction, or acute myocardial ischemia) were eligible.
Results: A total of 88 (19.7%) females and 358 males (80.3%) were included. At the time of the index event, the females were significantly older (p=0.003) and had received less formal education (p<0.001). Non-smoking status (p<0.001) and higher levels of depression and anxiety (both p<0.001) were more common in the female patients. At the time of the interview, conducted between 6 and 36 months after the index event, central obesity (p<0.001) and obesity (p=0.004) were significantly more common in females. LDL-C, HDL-C or HbA1c levels did not differ significantly between genders. The fasting blood glucose level was significantly higher (p=0.003) and hypertension was more common in females (p=0.001). There was no significant difference in an increase in physical activity or weight loss after the index event between genders, and there was no significant difference between genders regarding continuity of antiplatelet, statin, beta blocker or ACEi/ARB II receptor blocker usage (p>0.05).
Conclusion: Achievement of ideal body weight, fasting blood glucose and blood pressure targets was lower in women despite similar reported medication use. This highlights the importance of the implementation of lifestyle measures and adherence to medications in women.

Keywords:

Duygu Koçyiğit, Lale Tokgözoğlu, Meral Meral Kayıkçıoğlu, Servet Altay, Sinan Aydoğdu, Cem Barçın, Cem Bostan, Hüseyin Altuğ Çakmak, Alp Burak Çatakoğlu, Samim Emet, Oktay Ergene, Ali Kemal Kalkan, Barış Kaya, Cansın Kaya, Cihangir Kaymaz, Nevrez Koylan, Hakan Kültürsay, Aytekin Oğuz, Ebru Özpelit, Serkan Ünlü. Is there a gender gap in secondary prevention of coronary artery disease in Turkey?. . 2018; 46(8): 683-691

Sorumlu Yazar: Lale Tokgözoğlu, Türkiye