Tütün Kontrolünde Başarılar ve Mücadele Alanları, 20 Yıllık Türkiye Deneyimi

Türkiye’nin tütün kontrolünde 20 yıllık deneyimi vardır. Türkiye’de 1996 yılında yürürlüğe giren tütün kontrolü kanunu ile ilk kez bazı kamusal alanlarda ve toplu taşımada sigara içilmesi yasaklandı. Bu yasa ile ayrıca 18 yaşından küçük olan gençlere tütün ürünleri satışı ve tütün ürünlerinin her türlü reklam ve tanıtımının yapılması yasaklandı. Kanun ayrıca bütün televizyon kanallarına ayda 90 dakikadan az olmamak üzere sigara içmenin zararları konularında yayın yapma zorunluğu getirdi. Kanunun 12 yıl uygulanmasından sonra kapsamı genişletildi, ikram sektörü işletmeleri dahil olmak üzere bütün kapalı mekanlarda sigara içilmesi yasaklandı. Tam sigara dumansız kapalı alan politikasının geliştirilmesi ve başarılı şekilde uygulanmasında politik kararlılığın önemli etkisi olmuştur. Tam dumansız kapalı alan politikalarının uygulanması ile iç ortam hava kalitesinde olumlu gelişme oldu, restoran, kafe gibi ikram sektörü işletmelerinde çalışanlar ve müşteriler kendilerini daha rahat hissetmeye başladılar ve ülkede sigara kullanım sıklığında azalma meydana geldi. Türkiye’nin tütün kontrolü alanındaki başarısını DSÖ Genel Direktörü Dr. Margaret Chan şu sözlerle ifade etmiştir: “Türkiye DSÖ MPOWER stratejilerinin tamamını en üst düzeyde başarılı şekilde uygulayan ilk ve bugüne kadarki tek ülkedir. Bu, diğer ülkelerin örnek alması ve izlemesi gereken bir modeldir”.
Tütün kontrolü alanındaki başarılı uygulamalara rağmen halen geliştirilmesi gereken hususlar vardır. Bazı restoran ve barlarda özellikle gece saatlerinde kapalı alan yasakları bakımından ihlaller olmaktadır. Sigara kullanım sıklığı azalmış olmakla birlikte diğer ülkelerle karşılaştırıldığında halen yüksek olduğu görülmektedir ve sigara fiyatları düşüktür. Tütün kontrolünün önemi ile ilgili olarak daha fazla eğitim ve farkındalık eğitimleri yapılmalı, kapalı alan yasakları konusunda daha etkili denetim sistemi geliştirilmeli ve tütündeki vergi yükü artırılmalıdır.