ONKOLOJİK TEDAVİDE YENİ GELİŞMELER: HEDEF TEDAVİLER VE İMMÜNOTERAPİLER

Kanser biyolojisini daha iyi anlamaya başladığımız son 20 yılda sistemik tedavilerde hedefli tedaviler ve immünoterapiler geliştirildi ve rutin pratikte monoterapi veya kombine tedaviler olarak yerlerini almaya başladılar.
Belli bir moleküle spesifik etki eden tedavilere hedef tedaviler denmektedir. Halihazırda kullanılan hedef tedavilerin büyük bir kısmını monoklonal antikorlar, tirozin kinaz inhibitörleri ve proliferasyon kaskadına etki edenler oluşturmaktadır. Monoklonal antikorlar antijen maruziyeti ile tek bir B hücre klonundan üretilen hedef moleküllerdir. Mevcut kullanımda olan immünoterapötiklerin çoğu monoklonal antikor yapısındadır.
Günümüzde kanser tedavisinde sıklıkla kullandığımız monoklonal antikorların hedefleri, HER2 (insan epidermal büyüme faktör reseptörü-2), EGFR (epidermal büyüme faktör reseptörü), VEGF (vasküler endotelyal büyüme faktörü), RANKL (NF kappa-B ligand reseptör aktivatörü), PD-1 (programmed death-1), PDL-1 (programmed death ligand-1)dir.
Büyüme sinyali modülasyonunda önemli yer alan tirozin kinazlara yönelik tedaviler pek çok kanser türünde kullanılmaktdırlar. Tirozin kinaz inhibitörleri küçük moleküllerdir ve oral kullanılırlar. En sık kullanılanları anti anjiyojenik multikinaz inhibitörleridir. Bununla beraber EGFR ve ALK (anaplastik lenfoma kinaz) inhibitörleri sayesinde özellikle küçük hücreli dışı akciğer kanseri tedavisinnde büyük yol kat edilmiştir. Yine BRAF/MEK, SMO/Hedgehog yolağı, PARP, PI3K, HER2 inhibitörleri diğer kullanımdaki tirozin kinaz inhibitörleridir. mTOR (Mammalian Target of Rapamycin) yolağı da yine pek çok kanserde hedef olarak kullanılmaktadır.
İmmünoterapiler, immün mikroçevreyi regüle ederek immün sistemi güçlendirip immün hücrelerin tümör hücrelerine karşı savaşmasını sağlayan tedavilerdir. İlk kullanılan immünoterapi olan yüksek doz interferon sayesinde kanser hücrelerinde immünoterapinin etkisi gösterilmiş olup immünoterapi stratejileri; kanser aşısı, onkotik virüsler, ex-vivo aktive edilen T hücre ve natural killer hücre transferi ve immün kontrol nokta inhibitörlerinden oluşur.
Tüm bu tedaviler ile daha az yan etki ve daha fazla antitümör etkinlik ile hastaların sağkalımına ve yaşam kalitesine ciddi katkı sağlanmaktadır. İleriye yönelik çok sayıda yeni molekül araştırılmakta ve kanser tedavisinde umut vaat eden gelişmeler devam etmektedir.